15 iyul 2020 etibarilə məzmunu bilinməyən qələbə elan edən, səfərbərlik xidməti "ehtiyac yoxdur" deyəndən sonra, küçələrə çıxıb hərəkət tələb edən minlərlə vətəndaş da daxil xalqı "150 nəfər səfərbərlik xidmətində qeydiyyatdan keçib" deməklə aşağılayan, bunula da ermənilərin millətlə "300 spartalı yox, 150 abşeronlu" deyib taşak keçməsinə səbəb olan, yürüşlərin ona dəstək üçün keçirilməsini iddia edən, generalının dəfnində iştirak etməyən ali baş komandan. və paşinyan ölmüş mayorlarının dəfninə qatılıb - link - desən, yenə bu hərəkətlərinə haqq qazandırmağa çalışanların tapılacağı şəxs.
məsələnin böyük şəklinə baxanda hadisənin kontekstini belə görmək olur: axc irəvanı ermənilərə o şərtlə güzəştə getmişdi ki, ermənilər qarabağa iddia etməyəcəklər. buna baxmayaraq dağlıq qarabağ erməniləri axc hakimiyyətinə davamlı qarşı çıxır və vaxtaşırı çaxnaşmalar olurdu. ona görə də, belə bir hadisənin baş verməsi həm də axc-nin irəvanı vermə şərtini realizə etməsi ilə bağlı idi. sadəcə torpaq iddiasının nələrə yol açmasını göstərir. bu hələ 100 ildən çox davam edən qarşıdurmanın kiçik pikselidir.
axır sırf erməni tərəfdən də sülh çağırışı gördüm (deyəsən solçulardır, əvvəlkilər çoxmillətli bəyanatlar idi). bir müddət erməni solçularına etiraz da vardı ki, ermənistan necə demokratiyadır ki, azərbaycanda solçular səslənir, amma ermənistandan səs çıxmır. müqayisə və tarix üçün bəyanatları burada qoyaq qalsın.
o vaxtkı ermənistan prezidenti levon ter-petrosyanın "müharibə, yoxsa sülh? ciddi olmaq vaxtıdır" adlı 1997-ci ildə yayımlanmış yazısı (iki yazı olub səhv etmirəmsə). münaqişəni necəsə həll etməli olduqlarını yazırdı. heç olmasa əvvəlcə mərhələli qaytarmanı təklif edirdi. amma ermənistan siyasi "elita"sı dq-ya status verilmədən heç 7 rayonu da qaytarmağa yaxşı baxmırdı. həmin proseslərin davamında hətta ermənistan parlamentində yuxarı vəzifəli bir neçə şəxs güllələndi (bəlkə rusiyanın da əli var idi bu sui-qəsddə? bilmirik). ter-petrosyanın məqaləsi, azərbaycan dilinə tərcümə olunmuş: https://epiloq.az/biz-muharib%C9%99ni-deyil-doyusu-udmusuq-erm%C9%99nistan-prezidentinin-m%C9%99qal%C9%99si/
rus dilində: http://newsarmru.com/publ/stati/levon_ter_petrosjan_vojna_ili_mir_vremja_prizadumatsja/2-1-0-2
erməni solçularının yayımladığı "ortaq məxrəc: müharibə əleyhinə bəyanat", digərlərinə nisbətdə daha detallıdır. ermənilərin demək olar ki, həmişə gözardı etdiyi məsələni - qarabağdan azərbaycanlı köçkünlərin olmasını və onların da qarabağda yaşamalı olduğunu qeyd edirlər: />
problemi başlatdıqlarına görə ermənistan tərəfindən daha çox sülh çağırışının (öz xalqlarına müraciətlə gəlməli olduğunu düşünürəm. belə bəlkə yuxudan oyanarlar, paralel dünyalarından bizim reallığa da bir baxalar. nə qədər ki, xalqlarını müharibəyə səsləyəcəklər, o qədər itki olacaq. nasizmi, isteriyanı kənara qoyub bir az əziyyət çəkib düşünələr bəlkə ki, niyə bu başlarına gəlir, niyə bu qədər adam ölməlidir, dq-dakı ermənilərin sayı indi 100 mini keçmədiyi halda niyə 1 milyon azərbaycanlı köçkün kimi yaşamalıdır, niyə hamı ilə rahat yaşaya biləcəkləri halda qapalı sərhədlərlə düşmən kimi yaşamalıdırlar. belə axmaq faşistliklərinə görə nə qədər biz də itki verməli oluruq ki, həll edək məsələni. hamısına məcbur çəkdiyimiz əziyyətləri göstərəsən müharibədən sonra. nələri itirmişik onlara görə.
2020-ci ildə azərbaycanda hələ də mahiyyəti və işi nə olduğu başa düşülməyən peşə. sırf hansısa kəsimə aid olduğuna görə polisin vətəndaşa qeyri-insani rəftar etməsini, vətəndaşı təhqir etməsini müdafiə edənlər görmək istəmir ki, sabah polis eyni rəftarı ona və hər birimizə edə bilər. buna etiraz edənlərin də demək istədiyi bunun düzgün olmamasıdır. kimliyindən asılı olmayaraq polis hər kəslə yalnız qanun imkan verdiyi həddə rəftar etməlidir. vətəndaş dövlətə vergisini verir, dövlət və məmurlar bu vergi ilə yaşayır deyə vəzifəsi odur ki, aldığı verginin haqqını versin. yoxsa polisin istədiyi kimi bir fərdi təhqir etməsinə yaxşı baxacağıqsa, mədəniyyət yox cəngəllik istəyirik deməkdir.
üz qarası, dövlətə xəyanət adı ilə başlayıb xəyanət ittihamları irəli sürülməmiş, ölkəsinə xidmət edən hərbçilərin sıradan çıxarılmasına, işgəncələrə zəmin yaratmaq üçün başladılmış iş. faktlar, məhkəmə işləri (sonradan icraçılar haqqında işlər də başlayıb) ilə tanış olanda dəhşətə gəlirsən. ərəstun oruclunun bu haqda ətraflı yazıları var. olanları araşdıran hüquq müdafiəçisi oqtay gülalıyev bir neçə ay əvvəl avtomobil qəzasına düşdü. bildiyimə görə hələ də türkiyədə xəstəxanadadır.
ərəstun oruclunun ilk yazısı (digər ikisi də elə bloqdadır): link
Son günlər orta-statistik erməninin Qarabağla bağlı mövqeyini başa düşməyə çalışırdım. Həm də son iki əsrdəki erməni ideologiyası ilə də maraqlanmışam. Onlar üçün Qarabağ (indi artıq təkcə Dağlıq Qarabağ yox) ayrılmaz "vətən"dir və sülhlə geri qaytarmaq istəkləri yoxdur. Həm də nəinki Qarabağ hətta Türkiyə, Azərbaycan, iran və Gürcüstandakı digər torpaqlara öz əraziləri kimi baxırlar. Məsələ orasındadır ki, dövlətlərinin siyasətini və ümumiyyətlə erməni hərəkatını təkcə orada yaşayanlar yox, həm də dünyaya dağılışmış digər ermənilər şəkilləndirir. Bu səbəbdən Qarabağın qaytarılması haqqında mümkün sülhdən sonra 1-ci Qarabağ müharibəsi ərəfəsində səngimiş qlobal erməni terrorizminin yenidən aktivləşməyəcəyini istisna etmək olmaz. Yəni dövlətlərini məcbur etmək olar ki, sülh şərtlərini öz ərazisində təmin etsin, amma dövlət xaricdəki erməniləri koordinasiya edə bilməyəcək. Qısaca, azərbaycanlıların işi çətindir. bir də gördün "bizə qarabağda soyqırım etdilər" deyib əsaslandırırlar terror aktlarını, necə ki türk diplomatları öldürəndə belə edirdilər. elə indi də "camaat, bizə soyqırım edəcəklər, qoymayın" deyirlər onsuz.
nə qədər xarici siyasət sistemində diplomatik işçi, səfir, konsul ola-ola bu sahədə təcrübəsi olmadan xarici işlər naziri təyin olunmuş şəxs. what could possibly go wrong...
7 iyun 2020 yasamal sakinlərinin zibil atmaqla polisə etirazından sonra vətəndaşın vergisiylə yaşayan polisin vətəndaşı təhqir etmək üçün istifadə etdiyi söz. vətəndaşın nə etməsindən asılı olmayaraq polis və ya başqa bir dövlət məmuru vətəndaşa qanunun imkan verdiyi həddə davranmalıdır. bəşəriyyətin minillərdən sonra gəldiyi əsas prinsip o olub ki, cəmiyyət konstitusiya ilə dövlət quracaq və dövlət də o konstitusiya icazə verən həddə qanunlar qəbul etməklə konstitusiya və qanunlara uyğun fəaliyyət göstərəcəkdir. əks halda isə həmin dövlət xalqın təsis etdiyi qurum olmaqdan çıxıb tiranlıq edən bir təşkilata çevrilir. azərbaycan konstitusiyasının birbaşa xalq tərəfindən tərtib edilməməsi yazdığım cəmiyyət-dövlət işləmə prinsipini inkar etmir.
növbəti möhtəşəm qərarla aylıq xaricdən fərdi mal gətirmə məhdudiyyəti 1500 dollardan 800 dollara, poçt/daşıma xidmətləri ilə gətirmə məhdudiyyəti 1000 dollardan 300 dollara endirilib. bu məbləğləri keçəndə gömrük rüsumları ödəyirsən. möhtac qalırsan ölkə daxilinə, amma ölkə daxilində də ya qiymət sərf eləmir, ya da istədiyin məhsul ümumiyyətlə yoxdur. başqa bir qanuni quldurluq nümunəsi. link
tipik bacarıqsız yığınından ibarət sistemin bacardığı ən yaxşı şey. birbaşa onlara edilən şikayətləri də söz oyunu ilə üzərlərindən atmağa çalışmaları oxşar tendensiyadır. məsələn, bu yaxınlarda gəncədə bir təcili tibbi yardım işçisi təbibə birbaşa açıq məktub paylaşmışdı ki, hamımız risk qrupuna daxil işçilərik və ləvazimatlarımız azdır, gənc işçilər göndərin. təbib mətbuat xidməti də dönüb dedi ki, "gəncədəki həkimin "bizə kömək edin" deyə müraciəti təbib-ə yox, xalqa ünvanlanmışdı". deməkdən ki, araşdrıacağıq, trip atır camaata. link
əsas məqsədi putinin prezidentlik müddətini gülməli yolla uzatmağa xidmət edən aktın rusiyada ümumxalq səsverməsinə çıxarılması. referendum aktına görə maksimum prezident kimi seçilmə sayı 2 kimi qalır, amma aktın qüvvəyə mindiyi vaxta qədərki prezidentlik dövrləri sayılmır. və bu ikidəfəlik limitin hesablanması aktın qüvvəyə mindiyi vaxtdan sonrakı prezidentlik seçkilərindən başlayır. belə bir dəyişiklik prezidentlik müddətinə məhdudiyyətin mahiyyətini trollamaqdır konkret. dəyişiklik putinə 2024-cü ildə bitəcək prezidentlik müddətindən sonra əlavə 2 dəfə də 6 illik müddətə seçilməyə, başqa sözlə 2036-cı ilə kimi (84 yaş) prezident kimi qalmağa imkan verəcək.
hazırkı prezident lukaşenkonun 18 iyun 2020-ci il etibarilə artıq 3 ən populyar namizədi həbs etdirdiyi belarus prezident seçkiləri. həbs olunmuşlar: viktor babariko (belqazprombankın rəhbəri, ardıyca bankdakı başqa müdürlər, əlaqəli-əlaqəsiz dost-tanışları da həbs olunub), valeri tsepkalo (keçmiş diplomat, belarus yüksək texnologiyalar parkının yardıcısı), serqey tixanovski (bloqqer, özü həbs olunandan sonra həyat yoldaşı siyasətçi olmasa da namizədliyini verib, camaat da etiraz kimi kütləvi ona imza verməyə gedib)
mənbə: belaruslu bir hüquqşünasın yazdıqları - link
2020-ci ilin büdcəsi son 5 ilin ən çox kəsirli büdcəsi olur - 3.3 milyard manat. neft fondundan köçürmə də son beş ilin rekordudur - 12.2 milyard. keçən ilin büdcəsi 2 milyard manat kəsirlə proqnazlaşdırılmışdı, neft fondundan köçürmə də 11.3 milyard idi. sonda xərcləri azaltmaqla kəsirin məbləğini də azaldırlar. bu il bu 3 milyardı necə əridəcəkləri maraqlıdır. istənilən halda bu rəqəmləri dövlətin cəmiyyətə buraxdığı pulun azalması kimi başa düşürəm. yəni sağlam biznes mühitini təmin etməməklə həm pul qazanmağı çətinləşdirir, həm də özü pul buraxıb bu boşluğu kompensasiya edə bilmir. bu da tədricən yoxsulluğu artırır, əhali kasıblaşır. bir tərəfdən də neft fondu əriyir. bundan nəsə gələcək üçün yaxşı bir öngörü çıxara bilmirəm. sıfırdan başlmaq lazım olacaq.
o dövrdə dövlət idarəçiliyində olmuş səriştəsizlərin hələ də idarəçilikdə olmasını xatırladan hadisə. indi də qarışıqlıq olsa, aşağı-yuxarı eynilə təkrarlana biləcək ssenaridir (kortəbiilik, dərəbəylik, böhran gedişatı və insanların təfəkkürü mənasında). son 30 ildə siyasi savadlılıq və mədəniyyət inanmıram ki, böyük ölçüdə dəyişib. düzgün seçkilər filan keçirilsəydi siyasi mədəniyyət də irəliyə doğru gedərdi. amma hələ də əksəriyyətdə dövlət hakimiyyətini ələ keçirmək hərisliyi, talamaq istəyi qalır. bəlkə də gərək eyni şeyləri yenə yaşayaq ki, nəticələri ağır da olsa, düzgün dövlət institutları ortaya çıxsın.
31 may 2020 abş etiraz aksiyalarının ardıyca amerikan solunun propaqandasına alət olmuş insan qrupu. qaradərililər də dəxli olan-olmayan tələblərinə diqqət çəkmək üçün eyni qaydada demokratlar partiyasından istifadə edir.
azərbaycan vətəndaşlarının növbəti dəfə təhqir olunuğu hadisələr. instagram/echo_dagestana gərginlikdən sonra onlarla təhqir olunaraq üzü üstə yerə uzadılmış vətəndaşın şəklini də paylaşıb. özümü orada uzadılanların yerində təhqir olunmuş hiss etdim. qalmışıq öz başımıza. link
bir-iki çaxnaşmaya görə atəşkəsin guya daha qüvvədən düşməsinə inanmağın yanlış olması. 2-3 gün belə arabir atışmalar olacaq, bəlkə videolar da paylaşılacaq, boşuna ümid etməmək lazımdır. sadəcə söhbəti sakitcə öldürürlər. münaqişə ekspertlərinin dediklərinə əsasən yazıram bunu.
amea yanında dilçilik institutundan sonra indi azərbaycan dövlət tərcümə mərkəzi tərəfindən son versiyası tərtib olunmuş lüğət. mərkəzin rəhbəri əvvəlki nəşrləri tənqid edərək ön sözdə yazıb ki, əvvəlki versiyalarda əcaib sözlər yazılmaqla lüğət böyük/zəngin göstərilib:
Belə ki, əvvəlki lüğətlərdə yer almış minlərlə arxaikləşmiş, qeyri-işlək ərəb, fars sözlərinin bu nəşrlərdə də olduğu kimi saxlanıldığı, minlərlə sözün orfoqrafiya lüğəti formatına zidd olan ikili, bəzən üç variantda, yaxud tamamilə səhv yazılışda verildiyi, regional dialektlərə, loru ifadələrə gen-bol yer ayrıldığı, söz ehtiyatımızın mindən çox heç bir anlam kəsb etməyən çar-çar, car-cur, cur-cur, dız-dız, dın-dın, danq-danq, danq-dunq, vıj-vıj, vıj-qıj, zaranq-zaranq kimi səs təqlidi və onlara dair lüzumsuz törəmələrlə, eləcə də bir neçə sözdən düzəldilərək əcaib mənalar qazanmış ağızdandolma, cırtacırtetmə, cız-vızetmə, cövlanaçıxma, çəpikolma, dibdəndüşmə, dəyməağlarlıq, dır-dıretmə, ditetmə, dız-dızoynama, qalaq-qalaqoynama, əvəzedilməzsayılma, əzvayolma, fır-fırolma, gəzmələrdənolma, qəzetbasdırma, tartan-partanyazma, təyyarəçi-kişi, vəzifəgöstərmə, yumurtayadüşmə və s. bu kimi minlərlə söz quramalarıyla “zənginləşdirildiyi” araşdırma işlərinin ilkin mərhələlərindən müəyyən edildi.
harvard universiteti tibb məktəbinin son araşdırmasında artıq 2019-cu il avqust ayından etibarən yayılmağa başlandığı təxmin edilən virus. peyk şəkilləri ilə avqustdan wuhan xəstəxanaları ətrafında dayanmış maşınların artması və sakinlərin "öskürək" və "ishal" sözləri üzrə axtarışında yüksək artım müşahidə edilməklə bu nəticəyə gəlinib.
--sitat--
baxmayaraq ki, bu artımların birbaşa yeni virus səbəbindən olduğunu təsdiq edə bilmərik, sübutlarımız virusun huanan dəniz məhsulları bazarında təyin olunmasından əvvəl meydana çıxmasını göstərən digər son araşdırmaları dəstəkləyir.
--sitat-- link
nəsillərarası daimi atışma tendensiyası. ola bilər ki, indiki gənc nəsil də özündən sonra gələnə eyni cür reaksiya versin. hər nəsil ayrı şəraitdə böyüyür, ayrı cür formalaşır. başını buraxmaq lazımdır. hərə yaşlandıqca öz yolunu tapır.
8 iyun 1625-ci ildə anadan olmuş, həm də fransız vətəndaşı kimi jean-dominique cassini adıyla tanınan italyan riyaziyyatçı, atronom, mühəndis və münəccim.
--sitat--
17-ci və 18-ci əsrlərin ən vacib astronomlarından biri olan cassini astorologiyaya erkən məftunluğundan astronomiya ilə maraqlanmağa başlayıb.
cassini perinald, imperia, italiyada anadan olub. astrologiyaya və yeni yaranan elm sahəsinə marağına görə baloniyada zəngin həvəskar astronom marquis cornelio malvasia tərəfindən işə götürülür.
burada marquis-in alətlərindən istifadə onun göylərə olan həvəsini artırıb və jesuit alimlər tərəfindən ona dərslər keçilir. buradakı keyfiyyətli və dəqiq araşdırmaları sonrakı mötəbər akademik adları üçün baza rolunu oynayır.
otuz yaşlarında cassini baloniya hökuməti üçün işləyir və eyni zamanda baloniya universitetinə rəhbərlik edir. araşdırmasına günəş üzrə müşahidələr daxil olsa da, daha güclü teleskoplar əldə etdikcə diqqətini daha çox planetlərə yönəltməyə başlayır.
belə böyük alətləri saxlamaq üçün cassinin-nin daha böyük binalara ehtiyac var idi. o, "meridiana" alətini san petronio kilsəsində yerləşdirir və onu günün səmada hərəkəti əsasında pasxanın dəqiq tarixini hesablamaq üçün istifadə edir. 1666-cı ildə marsı müşahidə etməklə marsın öz ətrafında 24 saat 40 dəqiqəyə döndüyünü hesablayır. indi biz bilirik ki, bu müddət 24 saat 37 dəqiqə 22,6 saniyədir.
1668-ci ildə cassini yupiter peyklərinin yerləşməsini göstərən cədvəllər tərtib edir və bu cədvəllər danimarkalı astronom olo rømer tərəfindən işığın xeyli sürətli, lakin sonsuz olmamasını irəli sürmək üçün istifadə olunub.
1969-cu ildə bu böyük işlərdən xəbər tutan fransa kralı xiv lüdovik onu yenicə təsis olunmuş kral elmlər akademiyasına qoşulmaq üçün dəvət edir. 1671-ci ilə qədər cassini paris rəsədxanasının direktoru olur və iki il sonra fransız vətəndaşlığına keçir və adını jean-dominique kimi dəyişir.
o, saturnun peyklərini kəşf edib: 1671-ci ildə lapetus, 1672-ci ildə rhea, 1684-cü ildə tethys və dione peykləri, o cümlədən bu gün "cassini bölgüsü" kimi tanınan saturnun halqalarını iki yerə ayıran dar boşluq cassini tərəfindən kəşf olunub. o həmçinin təklif edirdi ki, halqalar fərdi olaraq çox kiçik olduqlarına görə görünə bilməyən kiçik peykciklər dəstəsidir. biz indi onları çınqıl və toz kimi təsvir edirik.
amma o heç də həmişə haqlı deyildi. o hesab edirdi ki, yer reqbi topu kimi uzanır, lakin əslində ekvator ətrafı məsafə qütblərarası məsafədən daha genişdir.
o, 1712-ci ildə parisdə vəfat edir. 2004-cü ildə saturna çatan kosmik cihaz onun adını daşıyır - nasa/esa/asi cassini-huygens missiyası.
--sitat-- link
- desən, yenə bu hərəkətlərinə haqq qazandırmağa çalışanların tapılacağı şəxs.
gəlməli olduğunu düşünürəm. belə bəlkə yuxudan oyanarlar, paralel dünyalarından bizim reallığa da bir baxalar. nə qədər ki, xalqlarını müharibəyə səsləyəcəklər, o qədər itki olacaq. nasizmi, isteriyanı kənara qoyub bir az əziyyət çəkib düşünələr bəlkə ki, niyə bu başlarına gəlir, niyə bu qədər adam ölməlidir, dq-dakı ermənilərin sayı indi 100 mini keçmədiyi halda niyə 1 milyon azərbaycanlı köçkün kimi yaşamalıdır, niyə hamı ilə rahat yaşaya biləcəkləri halda qapalı sərhədlərlə düşmən kimi yaşamalıdırlar. belə axmaq faşistliklərinə görə nə qədər biz də itki verməli oluruq ki, həll edək məsələni. hamısına məcbur çəkdiyimiz əziyyətləri göstərəsən müharibədən sonra. nələri itirmişik onlara görə.
)