dövlət proqramı ilə xaricdə təhsil
əjdaha lazımdı
izlə
dostlar
mən
googlla
xaricdə təhsil - 2007-2015-ci illərdə azərbaycan gənclərinin xarici ölkələrdə təhsili üzrə dövlət proqramı - xaricdə təhsil programına daxil olmaq - xaricdə təhsil üzrə dövlət proqramı
dostlarının yazdıqları:
fatal error
edit: bu entry rüşvətlər proqrama düzəldilən vaxtlardan danışır.
lan?? bu nədi ala? kaş ki təəccüblənmədim deyə bilsəydim. ama bu dəfə təəccübləndim, bu qədər də yox da ala. prezidenti dəstəkləyirsiniz mi? müxalifəti dəstəkləyirsiniz mi sualları versələr təəccüblənmərəm, ki verirlər də zatən, ama ta bu nə sualdı qardaşımsan, biraz ağırlığınız olsun. qaldı ki hamam timmesi bəyənmisinizmi sualı ilə selection edə bilmərsiniz axı, onu bəyənən yapokrat da var, irəliçidə var, anarxist də var.
indi guya bular akılları sıra psixoloji test edirlər də camaatı.
bəzi insanların danışmadan əvvəl 4-5 dəfə düşünməsininin lazım olduğunu göstərən proqram. bu və bu tip insanların yalnış düşünməməsi üçün bir şey anlatmaq istəyirəm. çünkü bu tip düşüncələr əslində o insanların özləri fərqində olmadan işlətdikləri və əslində doğrusunu bilsələr yanıldıqlarını annlayacaqları fikirlərdir. yəni özümə görə səbəb tapmayanda hamımız səhv fikirləri müdafiə etmişəm. məsələn mən vaxtı ilə anarxistlərin universitet oxuması ilə mırt tuturdum. ama sonradan səhvlərimi anladım. bu məsələ də elə bir məsələdir, yəni ideologiyası dövlətinkindən fərqli olan bir insanın gedib ondan təqaüd alması, və ya təqaüdü alması üçün bəzi hərəkətlər eləməsi.
əvvəla onu deyim ki, ideologiya fərqiniz varsa, və ya müxalif fikirli birisinizsə bu sizin dövlətdən təqaüd almayacağınız mənasına gəlmir. hətta və hətta o pulu verən sizə dövlət deyildir zatən. siz öz pulunuzu haqq etdiyiniz pulu, atalarınızın illərcə adambaşı minimum 1500 manat orta aylıq əməkhaqqı alması gərəkdiyi halda 300 manat aylıqla işləyib, ala bilmədiyi haqqını alırsınız. öz pulunuzu yəni. vəya sosialist bir oxuma etsək, siz kapitalizmdən öz surplus value'nizi yəni " artı dəyəri"nizi alırsınız. bu işin birinci pəncərəsi, yəni burda ayıb utanılası bir vəziyyət mövcud deyil.
işin ikinci və əsas pəncərəsi, siz dövlətdən "öz artı dəyərinizi" geri almaq üçün nələr edə bilərsiniz? və bunlar nə dərəcədə doğrudur? və ya birilərin sizin davanızı satdığını fikirləşməməsi halı üçün nə edə bilərsiniz? cavab; çox şey edə bilərsiniz.
ən azından onu deyim ki, siz nə etsəniz edin, bu dövlətdin milyonların haqqını yeməsindən daha iyrənc birşey olmayacaq. yəni machievelli'çi bir oxuma etsək the end justifies the means ifadəsini rahatlıqla qəbul edə bilərik. yəni hərfi tərcümə ilə "nəticə məsələni ədalətli qılır" vəya alışılmış dili ilə "məqsədə gedən hər yol mübahdır". burda hər yol yetəri qədər nisbi qavramdır, və uc nöqtələrə gedə biləcəyinizi nəzərdə tutduğumu anlamağınızı istəmirəm. ki siz onsuz da nə qədər "uc"a getsəniz də dövlətlər qədər iyrəncləşə bilmərsiniz. əgər əxlaqı bir həqiqi norm olaraq qəbul etsək(!) onda bu ifadənni "məqsədə gedən hər bir əxlaqi yol mübahtır" olaraq da işlədə bilərik və hazır ki situasiya üçün daha açıqlayıqı olar.
çox uzatmayaq, haqqları dövlət tərəfindən əzilən bir müxalif düşüncəli dövlətdən təqaüd almaq istəyən bir gənci misal götürək (buradaki müxalif ifadəsi cəbhəçi, müsavaçtı olaraq nəzərə alınmamalıdır. azərbaycanı ələ alası olsaq rəsmi müxalifət sayılan cəbhə, müsavat kimi orqanların üzvlərinin sayılarından 100 dəfə daha çox fərqli müxalif insan var azərbaycanda, hərənin öz müxaliflik anlayışı var zira). bu gənc dövlətdən öz artı dəyərini təqaüd olaraq almaq üçün nələrə göz yuma bilər? sizə əminliklə deyirəm ki,bu haqqını alması üçün facebook profilini bağlamağısına, orada daha əvvəl yazdığı fikirləri gizlətməsinə məzxərə ilə baxmaq, pis baxmaq, olduqca gülünc bir haldır. baxın, sərhəddə əsgərininin öz insanları tərəfindən ölməsinə göz yuman bir dövlətdən bəhs edirik. sizin öz haqqınızı geri almaq üçün susmağı qəbul etməyiniz, öz fikirlərinizi ətrafa bildirməməyiniz heç də gülünc hal deyil. əksinə olduqca yerində bir hərəkətdir. yeri gələndə interview'də ideologiyanıza tərs fikirlər də qura bilərsiniz, ama onsuz da məsələn azərbaycan dövlət proqramı təqaüdündə sizdən ideologiyanızı soruşmurlar. yəni ən azından hamıdan soruşmurlar. soruşduqları və gülünc vəziyətə düşdükləri hallarda var, bunları daha əvvəl sözlükdə qeyd etmişəm onsuz da.
siz, oğurluq edən dövlətdən susma haqqınızı istifadə edərək öz haqqınızı geri alırsınız. əksini etməyiniz, yəni qışın ortasında palçığın içində aylıq 150 manat üçün yağışın altında işə gedib gələn və "boğazından kəsib" sizi böyütmək üçün pul qazanmağa çalışan ananızın əziyyətinə, yeniyetmə davranışı ilə xəyanət etmiş olarsınız. bu tip düşüncələr yeniyetmələrdə olan sempatizm və həyəcandan irəli gələn düşüncələrdir. təcrübələr qazandıqca bu fikirlər doğru formada öz yerinə oturur, biz də keçmişik o yollardan. və əmin olun yeniyetməlik yaşla ölçülən bilən bir mövhum deyil ideologiya mənasında.
məni bu imtahan axşamında bu uzun entryni yazmağa vadar edən isə, bizim insanımızın bu ti səhv düşüncələri bir də fərqli pəncərədən baxıb, qavrayıb. mənimsəyə bilməsidir. eyni insanlar bir sıra digər səhvlər zincirləməsinə də yol verirlər zira, o insanlara görə sizin məsələn müsəlman olub sonradan ateist olmağınız normal sayıla bilirikən, ateist olub sonradan yenə müsəlman olağınız gülünc qaynağıdır. eyni insanlara sizin siyasi ideogoliya olaraq liberalizmi fanatiki olub sonradan deyəkki anarxsit olmağınız gülünc qaynağıdır. halbuki bir insanın öz doğrusunu qəbul etməsi başqasını maraqlandırmamasıdır. ya da əlli yaşına qədər səhv yolda olduğunu düşünüb sonra tam əksi bir yola keçən bir insan gülünc qaynağına çevrilməməlidir. sırf bu tip məsələlərə pis baxdıqları üçün bizim insanımız eynilə öz yalnışını gördükdən sonra da geri qayıtmır, doğru yolun başqası olduğunu öyrənmiş olsa belə fikir dəyişəcəyi təqdirdə ona gülünəcəyini düşünüb dəyişmir.
qısaca, siz yeri gəlsə azərbaycan şəraitlərində müxalif fikriniz ilə yapçı da ola bilərsiniz, əgər qarnını doyurmağınız gərəkən 3 uşağınız varsa. və ya baxmağınız vacib olan yaşlı ana atanız varsa. əksini düşünürsünüzsə emosional hisslərinə qapılan yeniyetməsinizdir deməkdir. ya da mərhəmət hissindən yoxsun rasyonal düşüncəli insansınızdır.
bu və bu tip mövzularda sözlükdə ciddi əksiklik var və 1-2 həftə sonra bu barədə öz fikirlərimlə mümkün qədər yazar və oxuyucuların məsələlərə fərqli prizmalardan baxması üçün öz adıma əlimdən gələn qədər entrylər yazmağa çalışacağam.
caps
amerikada təhsil almaq və iş təcrübəsi qazanmaq qərarına 2013-cü ildə gəldim. əslində mənim avropa təhsilim vardı, amma yenə də amerikada təhsil almaq istəyim qəti idi. durğunluq yaşayırdım, sanki yeni bir şeylər öyrənmək imkanları tükənmişdi. üstəlik ölkədəki siyasi-ictimai vəziyyət və bakının gündəlik stresləri olduqca dözülməz həddə çatmışdı mənimçün. həm gedib təhsilimi artıracaqdım, həm də necə deyərlər, bir az “nəfəs” alacaqdım.
2014-cü ilin mart ayında berkeley universitetindən qəbul aldım. sevinirdim. amma həm də kədərlənirdim. mən əslində sərhədlərə inanmıram. biz insanlar uydurmuşuq bütün sərhədləri. amma yenə də insanın doğulub böyüdüyü vətənini arxasında qoyub getməsi asan deyil.. beləcə duyğularım çox qarışıq olsa da qərarım qəti idi, gedəcəkdim! amma getmək üçün əngəllər təkcə mənəvi deyildi, həm də maddi idi. bəli, pulum yox idi və qəbul olduğum məktəbin bir tək təhsil haqqı 53 min dollar idi və üstəlik yaşamaq xərcləri... nə az, nə çox, düz 73 min dollara ehtiyacım var idi. bu pulla ən az üç qızı yerli standartlara görə ortabab cehizle gəlin koçürərmək olar... amma yenə də israrlı idim. mən dünyanın ən yaxşı on məktəbindən birinə qəbul almışdım, bu şansı əldən verə bilməzdim. üstəlik berkeley universiteti amerika birləşmiş ştatlarının ən liberal məktəbidir və amerikada bir çox azadlıq hərəkatları məhz bu məktəbdə başlayıb. təsəvvür edirsinizmi, insan hüquqlarına inanan bir insan üçün bu universitet nə deməkdir?!
odur ki, pul tapmaq lazım idi. bizim təhsil nazirliyinin təqaüd proqramına müraciət etmək qərarına gəldim. niyəsə bütün baş verənlərə, bizim hökumətin səmimiliyinə olan inamsızlığıma rəğmən içimdə sadəlövh bir ümid var idi, mənə təqaüd verəcəklərinə inanırdım. niyəsə düşünürdüm ki, gənc bir azərbaycan qadınının belə mötəbər bir məktəbdə oxuması ideyası bizim hökumətin siyasi ambisiyalarına güc gələcək. elə bu inamla da yola çıxdım. bütün sənədlərimi hazırlayıb nazirliyə təqdim etdim. sənədlərimi qəbul etdilər və məni müsahibəyə dəvət etdilər. müsahibə prosesini keçdim. bu o demək idi ki, nazirlik mənim təqaüd proqramına namizədliyimi qəbul etmişdi. bu bilirsinizmi nə idi mənim üçün?! bu sadəcə pul deyildi, bu həm də gələcəyə inam idi. ölkədə hələ də müsbət dəyişikliklərin olacağına balaca da olsa ümid idi... yeni nazirin qətiyyətinə inam idi. amma hələ aysberqin görünməyən tərəfi vardı... iyun ayında namizədliyimin təsdiq olunması üçün sənədlərimi prezident administrasiyasına göndərilməsi barədə təhsil nazirliyindən qeyd aldım.. iyun ayı bitdi amma administrasiyadan xəbər çıxmadı. iyul da başa çatdı. amma mənim namizədliyim hələ də havada asılı idi. administrasiya mənə nə hə, nə də yox deyirdi. nəhayət avqust gəldi. dərslərin başlaması yaxınlaşırdı artıq, mənimsə nə təqaüddən cavabım var idi, nə də pulum...
bir səhər yuxudan oyandım və düşündüm ki, heç kim və heç nə mənim qarşımı kəsə bilməz bu yolda. nə olursa olsun, mən berkeleyə gedəcəm! bütün sənədlərimi hazırlayıb viza üçün müraciət etdim. bütün əlimdəki pulları nəğdləşdirdim. balaca bir maşınım vardı, onu satdım. biletimi aldım və san fransiskoya yola düşdüm.
berkeleyə gələr gəlməz ilk işim universitetin administrasiyası ilə danışmaq oldu. durumu izah etdim. namizədliyimin havadan, daha doğrusu prezident administrasiyasından asılı olduğunu bildirdim. əslində hər tələbə 1 sentyabr tarixədək təhsil haqqının ən az 20% məbləğini ödəməlidir. berkeley universiteti vəziyyətimi anlayışla qarşılayıb mənə vaxt verdi və bildirdi ki, prezident administrasiyasından cavab gələnədək gözləyəcək. noyabr ayının 15-dək nazirlikdən səs-soraq çıxmadı. düzü artıq elə də ümidli deyildim. nə də olsa azərbaycan hökumətinin siyasətini bəyənmədiyim ortada idi və keçmiş müdirim, çox əziz dostum intiqam əliyev də mən amerikaya yola düşməzdən beş gün öncə həbs olunmuşdu. məhz o da baş verən siyasi hadisələri bəyənmədiyi üçün həbsdə idi. artıq demək olar ki, əmin idim, məhz siyasi görüşümün fərqliliyinə görə öz halal haqqım olan bu təqaüdü mənə verməyəcəkdi hökumət. nəhayət 15 noyabr tarixdə yenidən nazirliyə zəng etməli oldum və məlum oldu ki, prezident administrasiyası mənə təqaüd verməkdən imtina edib. nazirlik isə əziyyət çəkib bu məlumatı mənə verməyi belə özünə rəva bilməyib... görünür gənc bir azərbaycanlı qızın dünyanın ən nüfuzlu məktəblərindən birində hüquq təhsili alması heç də maraqlı deyildi bizim hakimiyyət üçün...
durum çox ciddi idi. təhsil haqqının ən az yarısını ödəməli idim artıq. universitetdən mənə təqaüd vermələrini xahiş etmək gəlirdi bəzən ağlıma, amma bilirdim ki, bunun alınması mümkün deyil. ən az ona görə ki, berkeley universiteti özəl universitet deyil və çox nadir hallarda təqaüd verir. odur ki, bu məsələni heç açmamaq qərarına gəldim. bircə əlacım qalmışdı. abş banklarının birindən borc götürmək.. təkrar universitetə baş vurdum, vəziyyəti təfarrüatı ilə izah etdim, mənə borc götürməkdə kömək etmələrini xahiş elədim. universitetdən mənə bildirdilər ki, borc elə də asan deyil və belə bir riski üzərimə götürməməyi və bir az gözləməyi tövsiyə etdilər. bu hadisədən təxminən bir həftə keçmişdi, bir gün bir e-mail aldım. berkeley universiteti yazırdı:
“əziz aynur,
sizin bütün təcrübənizi, təhsilinizi, eləcə də ölkənizdəki siyasi durumu detallı incələdik və belə qərara gəldik ki, berkeley universiteti olaraq, yaşamaq xərcləriniz xaric, sizin təhsil haqqınızı qarşılayaq. berkeley universiteti bütün tarix boyu ifadə azadlığı uğrunda mübarizə aparıb! və biz indi icazə verə bilmərik ki, bizim öz tələbəmiz məhz fərqli fikrinə görə ayrı-seçkiliyə məruz qalsın. bu təqaüd sizin üzərinizə heç bir öhdəlik qoymur. sadəcə tutuğunuz yolla davam edin və bizi hər zaman qürurlandırın!”
gözlərimə inanmırdım. universitət mənə nə az, nə çox, düz 53 min dollar təqaüd vermişdi. ən çətin anımda mənə əl uzatmışdı. öz hökumətimdən fəqrli olaraq mənim təhsilimə dəstək olmuşdu. o an yaşadığım hissləri sözlə ifadə edə bilmərəm. bu mənimçün çox böyük hadisə idi! çox böyük bir dəstək almışdım. universitetim məni darda qoymamışdı, öz hökumətim mənə arxa çevirdiyi halda o, arxamda olduğunu göstərmişdi! amma təkcə bununla iş bitmirdi. berkeley mənim bu günədək gəzdiyim, yaşadığım ən bahalı yerlərdən daha bahalıdır. universitetin təqaüdünə sadəcə təhsil haqqı daxil idi və bütün digər xərclərimi özüm ödəməli idim. artıq ilk gündən başa düşürdüm ki, əlimdəki pulla çox uzun müddət idarə edə bilməyəcəm durumu. odur ki, işlərə baş vurdum və üç fərqli işdə işləməyə başladım.
bir işim insan huquqları mərkəzində araşdırmaçı (researcher), biri professorlarımdan birinin köməkçisi, digəri isə kitabxanada kitabların qeydiyyatını aparmaqdan ibarət idi. hamısı bir arada həftədə 20 saat işləməli idim. üstəlik semestr ərzində beş dərs. abş təhsil sistemi barədə məlumtlı olanlar bunun nə demək olduğunu əminəm ki, çox yaxşı anlayırlar...
bu qətiyyən asan deyildi. fiziki olaraq olduqca yorucu idi. mənim hər günüm səhər saat 6-da başlayıb gecə saat 1-də bitirdi. ən yaxşı halda sutka ərzində 5-6 saat yatmaq imkanım olurdu. bəzən gecə 12-də kitabxanadan çıxıb evə gəlirdim. o qədər yorğun olurdum ki, yorğunluqdan ağlamaq istəyirdim. amma elə yorğunluqdan da gücüm olmurdu ağlamağa, başımı bir təhər yastığa atıb sızırdım. mən beləcə düz bir il yaşadım və sevimli məktəbimdən məzun oldum. bu məzuniyyət həyatımın ən xoşbəxt günlərindən biri idi deyə bilərəm. çünki arxasında möhtəşəm bir təhsil və bir illik bir mübarizə dururdu.
bu bir il mənim həyatımın ən dəyərli təcrübsi oldu. sadəcə akademik deyil, tam bir həyat dərsi aldım. özümü, mübarizə gücümü və iradəmi daha yaxından tanımaq şansım oldu. və bütün çətinliklərə baxmayaraq bu təhsil yolunda təslim olmamaq duyğusuna sığınıb xoşbəxt olmağı təcrübə etdim.
və iki gün öncə oxudum ki, parlamentimiz xaricdə təhsilin lazımsız olduğunu bildirib... bəli, onlar üçün bu lazımsızdır. hardan bilsinlər ki, lazımli olduğunu?! normal təhsili olmayan insanlar, bu yolu keçməmiş biriləri hardan bilə bilərlər ki, onun nə demək olduğunu?! bu absurd fikirlərə nəsə şərh etmək belə gülünc gəlir mənə. mənim sözüm zatən onlara deyil. mənim sözüm hələ də içində işıq olan, oxumaq arzusu olan gənclərədir. qoyun sizə bu lazımsızdir desinlər! qoyun sizi bu yoldan çəkindirmək üçün hər yola əl atsınlar, qarşınıza min bir maneə barikadaları çəksinlər! siz təslim olmayın! gedin və özünüzə bu möhtəşəm təhsilin bir parçası olmaq şansı verin. bu elə bir dəyərli bilikdir ki, sizi nəinki iş dünyasına, həm də həyata hazırlayacaq. berkeleydə oxuduğum müddətdə mən hər gün öz-özümə sual verirdim, mən doğrudanmı bu möhtəşəm məktəbdə oxuyuram, bu möhtəşəm professorlardan dərs alıram?! bir gün həm avropa, həm də amerika təhsilində təcrübə etdiklərim haqqında daha ətraflı yazacam. hələliksə əsas mesajım budur, qərb təhsilini mütləq və mütləq alın. və çətinliklərdən zərrə qədər qorxmayın! sizin təqaüd pullarınızı qoyun öz aralarında bölüşdürsünlər, necə ki, mənimkini bölüşdürdülər... amma siz yenə də təslim olmayın. bütün mümkün mənbələrə baş vurun! başqa təqaüd proqramlarına müraciət edin. mənim kimi üç işdə, lap dörd işdə çalışın. tamam, yorulacaqsınız, çətin olacaq, bir gün yorulub pəs etmək haqqında belə düşünəcəksiniz, amma qətiyyən vaz keçməyin! bu təhsil daha yaxşı ölkə və daha yaxşı gələcək qurmaq üçün çox dadımıza çatacaq, inanın mənə! məzuniyyət gününüzdə qəlbiniz sinənizə sığmayacaq qürurdan. və düşünəcəksiniz, “dəyərmiş! bütün çətinliklərə, əziyyətlərə dəyərmiş!”
aynur cəfər
p.s. buna həyatın nə qədər gözəl olduğunun anlaşıldığı anlar deyirlər...
hamısını göstər