Xəlqə ağızın sirrini hərdəm qılır izhari söz,
Bu nə sirdir kim, olur hər ləhzə yoxdan vari söz.
izah:
ağzımızda olan, sirri (fikri) söz vasitəsilə insanlara izah edirik,
bəs bu nə sirdir ki, hər an yoxdan söz yaranır.
Artıran söz qədrini sidq ilə qədrin artırar,
Kim nə miqdar olsa, əhlin eylər ol miqdari söz.
izah:
Sözünü dəyərini artıran, qiymətli sözlər danışan öz dəyərini artırmış olar,
Ancaq şəxsin öz "dəyər"i nədirsə, danışdığı söz də onu o qiymətdə edər.
Ver sözə ehya ki, tutduqca səni xabi-əcəl,
Edə hər saət səni ol uyqudan bidari söz.
izah:
Sözü dirilt ki, (bir növ özündən sonra nəsə yaz qoy ki) səni ölüm yuxusu tutduqca,
Hər saat səni yuxudan oyatsın söz. (yazıb qoyduqların oxunduqca)
Bir nigari-ənbərinxətdir könüllər almağa,
Göstərər hərdəm niqabi-qeybdən rüxsari söz.
izah:
Söz könüllər alan gözəl kimidir.
O da hər an örtüyünü, niqabını açıb üzünü göstərib könülləri şad edər.
sözlərin mənası. qəvvas - üzgüçü
şəhvar - şaha, hökmdara layiq
təndir - dəyirmi
rişte - əlaqə, rabitə
izhar - aşkar etmə
əsrar - sirr
hərdəm - hər an
ləhzə - vaxt, an
sidq - sədaqət, səmimiyyət
qılmaq - etmək, eyləmək
ehya - canlandırmaq, vücuda gətirmək
xabi-əcəl - əcəl yuxusu
bidar etmək - oyatmaq
niqab - üz örtüyü
rüxsar - üz, çöhrə, sifət
ənbərinxət - ənbər qoxulu sap
bəhr - dəniz
izzət - hörmət
xar olmaq - zəlil, rüsvay olmaq
xazin - xəzinədar
gənc - xəzinə
Hər bir insanın həyatında elə bir an yetişir ki, taleyinin ən əsas müşkülləri üzərində düşünməyə başlayır, hansısa vacib qərara gəlir, keçmişinə əlvida deyir və yeni yola qədəm basır.
Belə anları insanlar da, millətlər də yaşayır.
Məncə, Rusiya indi öz taleyinin belə vacib anını yaşayır.
Rusiyanı indi bir sual düşündürür: Ermənistan mənim nəyimə gərəkdir?
Bu suala Rusiya imperiyası və SSRi dərhal cavab verirdi: necə yəni nəyimə gərəkdir?
Ermənilər çox gərəkli və faydalı alətdir, lingdir, ön istehkamdır, düşmənin arxasında beşinci kolondur, etibarlı məlumat mənbəyidir, istənilən horranı qarışdırmaq üçün uzun qulplu çömçədir!
Rusiya imperiyası isti dənizlərə çıxmaq, Hindistanı işğal etmək şövqü ilə qovrulurdu. SSRi bütün dünyanı sovetləşdirməyi arzulayırdı. Buna görə ermənilər çox lazımlı və faydalı idilər. Buna görə onları əsrlər boyu qoruyurdular, himayə və müdafiə edirdilər, bütün Yaxın Şərqdən toplayıb Cənubi Qafqaza yığırdılar. Onlara dövlət qurdular!
Müasir Rusiya heç bir nəqşə, illah ki, dünyamiqyaslı nəqşə cızmır, çəkmir. Hindistan – böyük xeyir gətirən ticari və siyasi şərikdir. isti dənizlərə ruslar turist şirkətlərinin köməyi ilə, ya da, kifayət qədər pulu varsa, fərdi qaydada səyahət edirlər.
Sovetlərə gəlincə, indi dünyada sovetlərin ən qatı düşməni Rusiyanın siyasi rəhbərliyidir.
Rusiyanın heç bir ciddi siyasətçisi istanbulu tutub adını Konstantinopol qoymağı arzulamır. Bu yaxınlarda Aya Sofyanın statusunu dəyişdirdilər, muzeydən məscidə çevirdilər. Bir rusun cınqırı belə çıxmadı. Din indiki rusların həyatında haradasa ucqar bir güşədə məskən salıb.
Rusiya imperiyasının Silahlı Qüvvələrinin Baş Qərargahı şərqdən zərbə ilə qərbə, istanbula çıxmaq üçün əməliyyat xəritələri çəkəndə ermənilər necə də gərəkli və faydalı idilər!
Ermənilər düşmənin arxa cəbhəsində fəaliyyət göstərən, canından keçən on minlərlə diversant idilər! Onlar nizami qoşunlara hücum etməyə, rabitəni və təchizat yollarını kəsib partlatmağa hazır idilər!
ikinci Cahan Müharibəsinin qəhrəman belarus partizanlarının tarixi müəllimləri var idi: Birinci Cahan Müharibəsinin qəhrəman erməni fədailəri-partizanları!
Səd heyf ki, zəmanə dəyişib, Rusiya ilə Türkiyə indi düşmən deyilllər. Onlar, adamın dili gəlmir desin, şərik və hətta bəzən müttəfiqdirlər!
Erməni millətçilərinin vacib tarixi funksiyası müasir zəmanənin gur təbəddülatının dalğaları arasında batıb itdi.
Sonuncu dəfə erməni millətçilərinə SSRi-ni söküb dağıtmaq zərurəti anında əşəddü-ehtiyac yarandı. Onlar aktuallaşıb SSRi-nin daxili düşmənlərinə - liberal ziyalı təbəqəsinə, ümumxalq mülkiyyətini qamarlayıb mənimsəməyə hazırlaşan yırtıcı qəsbkar sinfə - və kapitalist Qərbə çox, lap çox gərəkli oldular.
Erməni millətçiləri öz yeni ağalarının etimadını yüzə yüz doğrultdular. Əvəzində rus liberal ziyalıları etnik erməni faşistlərini qaldırıb demokratiya təməlinin üstünə qoydular, Qərb isə bütün minbərlərdən işğalçıların və quldurların hüquqlarının pozulması barədə ulaşmağa başladı.
Onlar da sovet dövlətinin laxladılmasında və dağıdılmasında həlledici rolu oynadılar.
Oynanılmış oyunun nəticələri hamını razı saldı. Özlərini demokrat adlandıran quldur dəstəsi ümumxalq mülkiyyətini məngirləyib özəlləşdirdi, liberal ziyalılara səxavətlə tula payı atıldı, Qərb isə Yeltsin dövründən başlayaraq öz sabiq qorxunc rəqibinin sənaye və elmi-texnoloji potensialını aramsız olaraq məhv etdi və Rusiyanı ikinci dərəcəli regional dövlət məqamına endirdi. Ermənistan öz danılmaz xidmətləri müqabilində Qarabağı və rus bazasını qazandı. Bu baza erməni millətçilərinə beynəlxalq hüquqa, ilk növbədə qonşu azərbaycanlıların hüquqlarına heç nədən çəkinmədən tüpürmək imkanı və təhlükəsizlik zəmanəti verdi.
O dövrün siyasi texnologiyalarına görə gürcülərin hüquqlarına rusların tüpürmək hüququna zəmanəti abxaz və cənubi osetin millətçiləri və rus sülhməramlıları təmin edirdi. Bu zəmanət özünü 08.08.08. hadisələri zamanı parlaq tərzdə büruzə verdi. (bu tarixi ona görə xatırladıram ki, bəzi rus siyasiləri həmin dövrün xiffətini çəkirlər və bu “sülhməramlı” fəndini Qarabağ münaqişəsini yüz faiz nəzarətə almaq niyyətilə elə hey təklif edirlər).
Allahın altında heç nə əbədi deyil. Gün keçdi, dövran dəyişdi. Şərait də dəyişdi. Dəyişməyən, dəyişilməyən tək erməni millətçiləri oldu. Onlar yenə keçmişin sərsəm xülyaları ilə yaşayırlar: ərazi qəsbi, genişlənmə, dünya qanunlarının təftişi və öz iradəsinin qonşulara imla edilməsi.
Erməni xalqı meylini tədricən Qərbə tərəf döndərdi. Burada qəribə heç nə yoxdur. Qərbdə yaxşıdır! Orada pul, texnologiya, qayda-qanun var.
Nəzəriyyə baxımından, Qərbə iki yolla yönəlmək olar. Bir yol oraya mühacirətdən keçir. ikinci yol Qərb qayda-qanununun öz ölkəsində tətbiqindən başlayır. Erməni milləti hər iki yoldan istifadə etdi. Xeyli sayda erməni sadəcə sevumli Hayastanı tərk edib Qərbə mühacirət etdi.
Lakin Qərb heç də bütün erməniləri qəbul etmək istəmirdi. Onda qalan ermənilər Ermənistanda nümunəvi Qərb vahəsi yaratmaq qərarına gəldilər.
Bu xoş niyyətin qarşısını şanlı keçmişin tör-töküntüsü – Artsax (Qarabağ) davasının qəhrəmanları, cürbəcür robiklər, serjiklər və başında qatılaşdırılmış şirin süd oğrusu general Manvel duran bir bölük fədai veteran alırdı. Onların gücünün mənbəyi heç cür tükənməyən və sönməyən Qarabağ münaqişəsi idi.
Erməni şüuruna bir fikir mütləq hakim kəsilmişdi: biz mənfur turkesə qəhrəmancasına qalib gəlmişik, bu qələbə müqəddəsdir, güzəştli sülhə doğru istənilən addım Vətənə xəyanətdir.
Münaqişə davam etdikcə erməni xalqı Qarabağ münaqişəsi qəfəsinin içində, Azərbaycan xalqının düz yanında rahatca əyləşib onunla didişir və hərdən dalaşır.
Ağıllı ermənilər görürdülər ki, Qərbin şəfəq saçan üfüqlərinin qarşısını “Qazprom”un, Pusiya Dəmir Yollarının və rus hərbi bazasının komandirlərinin əsla nur saçmayan sifətləri alır.
Ermənistan beləcə 2017-ci ilə qədər bu iki müqəddəs bütə - Qarabağa və rus hərbi bazasına – sitayiş edə-edə ömür sürdü. Bu iki büt aramsız olaraq qurban tələb edirdi. Erməni xalqı qurban verirdi, fəqət ümid etdiklərini bu bütlərdən ala bilmirdi.
Xalq durmadan kasıblaşırdı, işsizlik ucbatından fəal insanlar ölkəni tərk edirdi, ərazi boşalırdı.
Onda azadixah gənclər küçələrə çıxdılar və Putini türk dilində söyərək ondan Ermənistanı tərk etməyi tələb etdilər.
Xalqın qəzəb və hiddət dalğası Nikol Paşinyanı və ətrafındakı narazı gənclər dəstəsini ağuşuna alıb gətirdi düz baş nazir vəzifəsinə və hakimiyyətə.
Yeni siyasətçilər ağıllı və gerçəkçi idilər. Əvvəlcə onlar beyin fırtınası təşkil etdilər və vəziyyətin təhlili onları aşağıdakı nəticələrə gətirdi:
1.Qarabağın qəsbini və ilhaqını hüquqi cəhətdən sənədləşdirmək heç cür alınmaycaq. Heç cür! Deməli, bu - əbədi yükdür. Bu əbədi yük Rusiyadan əbədi asılılıq deməkdir. Moskva isə heç vaxt imkan verməz ki, Ermənistan Qərbə inteqrasiya etsin.
2.Ermənistan Qarabağı daim yedirtməlidir. Yalnız Qarabağı deyil, həm də oradan Yerevana köçüb orada ən yağlı vəzifələri məngirləmiş və Rusiya tərəfindən himayə edilən qarabağlı mafiozları. Onların kökünü kəsməyə heç on ömür bəs etməz!
3.Xalq güzəştli tənzimləməni qəbul etməz. Güzəşt xalqın gözündə xəyanətə bərabərdir. Rus siyasi texnoloqları erməni xalqı üçün tələni çox keyfiyyətli düzəldiblər: 7 ətraf rayonu Dağlıq Qarabağ Respublikasının Konstitusiyasına azad edilmiş qanuni ərazi kimi salıblar! Onlardan imtina qanunu pozmaq deməkdir.
Gənc erməni siyasətşünasları tarix kitablarını aldılar əllərinə və başladılar öyrənməyə. Qərar belə oldu ki, bütlərin hər ikisindən, Qarabağdan da, rus bazasından da bilmərrə qurtulmaq lazımdır. Bu həqiqəti sözlə xalqa anlatmaq mümkün deyil. işə psixiatriya mütəxəssisləri, kütlə şüurunu idarə edən mahir oyunbazlar qoşuldu. Onlar dedilər ki, yeganə çarə - şok terapiyasıdır.
Xalq zəhər kimi acı məğlubiyyətin aqibətindən xilas olmaq üçün istənilən təklifi qəbul edər.
Lakin bunu necə təşkil etməli, necə?
Misirin Prezidenti Muhamməd Ənvər əs-Sadat 1973-cü ildə öz ordusunun israil ordusuna məğlubiyyətini təşkil etdi və dərdi-qəhrdən başını itirmiş xalq məcbur olub onun 1978-ci ildə Misrin Fələstini müdafiə etməkdən imtinasını sənədləşdirən Kemp-Devid sazişinə imza atmasını qəbul etdi.
Gəlsənə əs-Sadatın qiymətli təcrübəsini Qarabağda tətbiq edək? Bunun üçün Qarabağ naminə qəhrəmancasına aparılan müharibəni uduzmaq lazımdır. Bunun üçün Azərbaycan müharibəni başlamalıdır.
Heyhat! Bakının tərpənmək fikri yoxdur. Başı qarışıb nöyüt alverinə və büdcə oğurluğuna.
Türkiyənin də Qarabağ vecinə deyil, başı qarışıb başqa işlərə: kürdlər, Suriya, Liviya, Aralıq dənizinin təkindəki nəhəng “Leviafan” qaz yatağı...
Onları tərpətmək, müharibəyə sövq etmək lazımdır!
Türkiyə soyqırımla bağlı ənənəvi erməni iynələrinə və sancmalarına məhəl qoymur, artıq adətkərdədir. Nə isə yeni bir şey tətbiq etmək lazımdır. Nə?
Biz, şahmatdakı kimi, atla gediş edərik: Sevr müahidənaməsinin bərpası məqsədilə beynəlxalq koalisiya yaratmaq təlifini irəli sürərik.
Ə bə bu nəmənədir? Aşıq söyləsək, puç qozdur, siyasi-tarixi çürük fındıqdır. Nə vaxtsa, Birinci Cahan Müharibəsinin sonunda Qərbin qalib dövlətləri Osmanlı xilafətini parçalayıb onun xərabələrində bir neçə dövlət, o cümlədən Böyük Ermənistan qurmaq istəmişdilər və bu istəyi Sevr şəhərində kağıza köçürmüşdülər.
Bax, bu faydalı və məhsuldar təklifi Nikol Paşinyan səsləndirdi.
Təklif Türkiyənin xoşuna əsla gəlmədi.
Əla! Birinci məqsədə yetdik!
Sonra Ermənistan Aralıq dənizi məsələlərinə ilişməyə başladı, Yunanıstan, Kipr və Misirlə koalisiya yaratmağa girişdi, özünün bölgədə söz sahibi olan dövlət olduğunu bəyan etməyə başladı.
Prezident Ərdoğan belə zarafatları qəbul etmirdi, hirsləndi və dəcəl uşağın dərsini vermək qərarına gəldi.
Türk müştəri artıq hazır idi. Qalırdı azərbaycanlı müştərini hazırlamaq.
ilk addım kimi Baş nazir – varçapet – bəyan etdi ki, Qarabağ Ermənistandır. Nöqtə.
Erməni kütləsi böylə cəsarətdən xeyli feyziyab oldu. Lakin Qarabağ münaqişəsinin tənzimləmə təkərini əbədi əyləc kimi sıxan zəhlətökən danışıqlar prosesi dünyada ən dərin Marian girdabına qərq oldu.
Paşinyanın erməni xalqı arasında onsuz da yüksək olan reytinqi yuxarı sıçradı.
ikinci addım Qarabağın demokratik seçilmiş prezidenti, yerli oliqarx Araik Harutyunyanın Şuşada andiçmə mərasiminin təşkili oldu. Varçapet Cıdır düzündə yedi, içdi və rəqs etdi. Bütün bu həngaməni lentə aldılar və millətə göstərdilər. Millət də anladı ki, Paşinyan əsl cəsur vətənpərvərdir.
Reytinq bir az da yuxarı hoppandı.
Kütləyə təsiri gücləndirmək üçün Araik təntənə ilə vəd verdi ki, bir azdan parlamenti Şuşaya köçürəcək.
Azərbaycan rəhbərliyi bütün bunlardan incidi və özünü şəxsən təhqir olunmuş saydı.
Üçüncü addım gərək idi. iyul ayının 12-də Ermənistanın Azərbaycanla sərhəddində, Tovuz-Tavuş rayonlarında qanlı toqquşma təşkil edildi. Ermənistan Tovuzu vurdu, Azərbaycan Tavuşu vurdu. Tavuş Ermənistan ərazisi olduğundan Yerevan təcili Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsinə (ODKB) rəsmən müraciət edib məsələnin müzakirəsi üçün ümumi yığıncağın toplanmasını tələb etdi. Təşkilatın Baş Katibi Nizamnaməyə uyğun olaraq rəsmi saytda yığıncaq çağırılması barədə çağırış yerləşdirdi.
Belarus, Qazaxıstan, Qırğızıstan və Tacikistan bu məntiqsiz hərəkətə təəccübləndilər.
Rusiya erməni fəndini anlayıb çağırışı ləğv etdirdi.
Erməni kütləsinə əyani dərs verildi: ODKB – ilğımdır.
Xoşbəxtlikdən məhz elə bu zaman Rusiya başladı fikirləşməyə: bu Ermənistan mənim nəyimə gərəkdir?
isti dənizlər və Hindistan qaldı keçmişdə, özümüz canımızla əlləşirik. Ermənistan mühasirədədir, əhatəsindəki dövlətlər ya açıq düşməndirlər, ya da sonra düşmən olacaqlar. Heç yerə çıxışı yoxdur, elə hey Ermənistandan keçəcək ipək Yolundan danışır.
Rusiyada işləyən erməni işçilər durmadan çalışıb hər ay qazanclarının bir hissəsini ailələrinə, Ermənistana köçürürlər, hərçənd ki, bu pullar, yüz milyonlarla dollar, məmurların və yaxın dostların şəxsi hesablarına yata bilərdi. Sadəcə işlərin tövrünü bir balaca dəyişmək lazımdır.
Gümrüdəki bazaya gəlincə, o, kimə lazımdır? Kimi müdafiə edir?
Dörd min etnik erməni öz vətənində bəy balası kimi yaşayıb rus hərbçilərinin yüksək xarici maaşını alırlar.
Bu yandan da Yerevanın küçələrində bu söyüşlü çağırışlar kimi desən özündən çıxarar...
Azərbaycan neft dostluğu və qaz qardaşlığı təklif edir, öz ərazisindən keçib irana, oradan Pakistana və Hindistana gedə biləcək Şimal-Cənub dəmir yol layihəsini ortaya qoyub, bu yolla isti dənizlərə, açıq sulara çıxmağın yollarını göstərir. Deyir ki, Rusiya üstəgəl Azərbaycan Avropa ilə Şərq arasında körpü ola bilər.
Bu layihənin qazancını yığıb-yığışdırmaq mümkün olmayacaq!
Putin baxır sinfi baxımdan ona yad olan Paşinyana, baxır ona sinfi doğma olan Əliyevə, və düşünür: Ermənistan Rusiyanın nəyinə gərəkdir? Ondan necə istifadə etmək olar? Haraya bərkitmək olar?
Və belə qənaətə gəlir ki, heç haraya!
Heç nəyə gərək deyil!
Paşinyanın uğurlu xarici siyasəti ona gətirir ki, Azərbaycan təxribata uyub Ermənistanın işğal etdiyi öz qanuni ərazisinin qaytarılması məqsədilə genişmiqyaslı müharibəyə başlayır. Təbii ki, erməni diplomatiyası sayəsində cin atına mindirilmiş Türkiyə Azərbaycanı qətiyyətlə dəstəkləyir. Tam təbii ki, daha çoxsaylı və daha yaxşı təchiz edilmiş Azərbaycan ordusu erməni ordusunu sıxışdırmağa başlayır.
Bu zaman müasir erməni siyasi səhnəsinin ən istedadlı dramatik aktyoru Nikol Paşinyanın ulduz anları başlayır: o, erməni xalqına göstərməlidir ki, Artsaxı qəhrəmancasına necə qorumağa çalışırdı, və necə Rusiya onu satırdı. Aşkar diplomatik fəaliyyət, dünyanın bütün nüfuzlu siyasətçilərinə aramsız zənglər, xalqa müraciətlər... Qalx ayağa, ay millət, dur çiyin-çiyinə, dəf et yağı düşməni və sair və ilaxır...
Varçapetin xanımı əyninə kamuflyaj geyib əlində silah səngərdə uzanır, oğlu Hakob Qarabağa yollanır.
Artıq ağlı başında olan hər kəsə aydındır ki, nə Paşinyan Ermənistanına, nə də qeyri-Paşinyan Ermənistanına Rusiya daha kömək etməyəcək. Atəşkəs və qan tökülməsinin qarşısının alınması barədə danışıqların başlanması çağırışlarının bir halda mənası var: Ermənistan öz işğalçı qoşunlarının Qarabağdan çıxarılması möhlətini açıq elan etməlidir. Yalnız bu halda Azərbaycan yerli ermənilərlə onların Azərbaycanda yaşayış şərtlərini müzakirə etməyə hazırdır.
Buna Ermənistanda yalnız intihara hazırlaşan kəs razı ola bilər. Paşinyan belələrindən deyil. Nikol qərar qəbul etmək səlahiyyətini demokratik tərzdə parlamentin boynuna atır. Deputatlar ənənəvi erməni bəsirəti nümayiş etdirərək güzəştə “yox” deyirlər.
Paşinyan birinci müharibənin qəhrəmanlarına fəallaşmağa, kamuflyaj geyib özlərini camaatın gözünə soxmasına mane olmur, zira anlayır ki, bununla onlar özlərini rüsvay edirlər. O özü qəhrəmanlıq sərgiləyir və gözləyir. Gözləyir ki, vəziyyət hamıya əyan olsun: Qarabağda daha erməni qalmayıb. Hamısı qaçıb. Həm qəhrəmanlıqla işğal etdikləri yeddi rayonu, həm də doğma yurdlarını tərk ediblər ki, canlarını xilas etsinləır.
Bu baş verdikdə Paşinyan erməni xalqına faciəvi səslə müraciət edib açıq deyəcək, kim bu məşum sonluğun baiskarıdır: rüşvətxor Qarabağ klanı, Rusiya, Türkiyə və Azərbaycan! Onların hamısı günahkardır.
O isə çox çalışdı, çox əlləşdi, fəqət xainlər və düşmənlər daha güclü çıxdılar.
Belə olan halda əzabkeş və müdrik erməni xalqı nə edə bilər?
Yalnız bir çıxış yolu qalır: xalqı təngə gətirmiş xain Rusiyadan ayrılıb Qərbə üz tutmaq.
Qərbə! Orada çəmənlər yamyaşıl, sürülər bol, kranlardan süd axır, hər kəsə hər ay azı iki min dollar verirlər.
Erməni xalqı növbəti milli faciəyə uğrayandan sonra, buna rəğmən, şad və xürrəm əhval-ruhiyyədə öz müdrik rəhbəri varçapetin arxasıyca işıqlı gələcəyə doğru addımlayacaq.
Rusiya da nəfəsini asudə alacaq və sevinəcək ki, dəstəyi qırılmış çemodandan canı qurtardı.
Bir də ona sevinəcək ki, uzun əsrlər davam etmiş “ziyanın yarısından qayıtmaq xeyirdir”.
etimologiyası fars dilindəki əlbürz (tərcümə: yüksək, qala, bürc) sözü ilə əlaqələndirilən, qədim yunan mifologiyasında "strobilus" adlandırılan, Zevsin prometeyi zəncirlətdiyi, 2.5 milyon il əvvəl formalaşıb, sonuncu dəfə bizim eranın 50-ci ilində püskürən, böyük qafqaz dağ silsiləsində yerləşən, 2 zirvəyə malik sönmüş vulkan.
dövlətin təbii fəlakətlər, epidemiyalar, epizootiyalar, böyük ekoloji və başqa qəzalar baş verdikdə, dövlətin ərazi bütövlüyünün pozulmasına, dövlətə qarşı qiyama və ya dövlət çevrilişinə yönəldilən hərəkətlər edildikdə, zorakılıqla müşayiət olunan kütləvi iğtişaşlar yarandıqda, vətəndaşların həyatı və təhlükəsizliyi yaxud dövlət təsisatlarının normal fəaliyyəti üçün qorxu törədən digər münaqişələr meydana gəldikdə tətbiq etdiyi vəziyyət.
"Zira hamı əmindir ki, indi təyin olunanlar əvvəllər Ramiz müəllimin təyin etdiklərindən heç nə ilə fərqlənmirlər və heç fərqlənə də bilməzlər. Çünki hamısını bir fabrikdə, Heydər Əliyev adına fabrikdə istehsal ediblər. Bu fabrikin konveyerində son məhsulun yığıldığı detallar sərt normalar əsasında hazırlanır və o yan-bu yanı olmur: cibişdani-müqəddəs, sifəti-bihəya, şampuni-girenko..."
)
